Arbeidsloon is de tegenprestatie voor arbeid. Arbeidsloon wordt in de volksmond ook wel loon, salaris of maandgeld genoemd. Een werkgever betaalt loon aan een werknemer die arbeid voor hem verricht.
Arbeidsloon
Eigenlijk is loon een vorm van ruilhandel. Arbeid en loon worden tegen elkaar geruild. Zo'n vorm van ruilhandel bestaat al heel lang. Waarschijnlijk heeft de eerste loon-arbeid-ruilhandel plaatsgevonden ergens tussen 10.000 en 1.000 voor Christus. Het woord 'salaris' betekent letterlijk 'zoutrantsoen'. Vroeger was zout erg schaars en het werd lange tijd als betaalmiddel gebruikt.
In Nederland werd van oudsher het begrip 'salaris' gebruikt voor het loon van ambtenaren en hogere functionarissen in bedrijven, terwijl het loon van arbeiders 'loon' werd genoemd. Sinds de jaren 1960 zijn deze verschillen officieel verdwenen, maar het begrip salaris wordt nog steeds gekoppeld aan een hoog inkomen: de directeur van een bedrijf ontvangt bijvoorbeeld een 'topsalaris' en geen 'toploon'.
Loon in meerdere vormen
Loon is een primaire arbeidsvoorwaarde en is een noodzakelijke voorwaarde in een arbeidsovereenkomst. In het Burgerlijk Wetboek staat beschreven dat loon de tegenprestatie waarop de werknemer recht heeft voor arbeid die de werknemer ten behoeve van zijn werkgever verricht.
Loon behoeft echter niet alleen in de vorm van geld uitgekeerd te worden. Ook de verstrekking van kost en inwoning en de verstrekking van een leaseauto, fiets, computer of telefoon kunnen loon zijn. Dit betekent ook dat bijvoorbeeld onkostenvergoedingen in civielrechtelijke zin geen loon zijn (deze zijn immers geen tegenprestatie voor de arbeid). In economische zin is loon is niet hetzelfde als inkomen. Loon is puur de tegenprestatie voor arbeid en is daarmee een vorm van inkomen. Inkomen is een veel breder begrip dan loon. Voorbeelden van inkomen zijn huur- en renteopbrengste.
Afspraken over loon
Werkgever en werknemer zijn in bij het aangaan van een arbeidsovereenkomst vrij om de hoogte van het loon (in geld) te bepalen. In Nederland moet echter wel rekening gehouden met de Wet minimumloon. Deze wet bepaalt dat er een minimum geldt voor het loon. Ook moet er rekening gehouden worden met CAO. In CAO's worden vaak afspraken gemaakt over de hoogte van het loon. Soms wordt in de CAO zelf de hoogte van het loon exact vastgesteld, soms is een minimumregeling neergelegd. De werkgever kan dan naar boven afwijken.
Het loon (in geld) hoeft niet een van tevoren vastgesteld bedrag te zijn. Loon kan bijvoorbeeld ook een winstaandeel of provisie zijn. Bij een winstaandeel is de hoogte van een deel van het loon (de winstuitkering) afhankelijk van de winst die de werkgever maakt. Bij provisie is (een deel van) het loon afhankelijk van de productiviteit van de medewerker; de medewerker krijgt dan een percentage van elk product dat hij verkoopt (bijvoorbeeld een makelaar of vertegenwoordiger).
In de arbeidsovereenkomst of CAO is tevens vastgelegd dat werkgever verplicht is het loon door te betalen als werknemers vakantiedagen opnemen of als werknemers ziek zijn. Tijdens ziekte ziekte is de werkgever verplicht om twee jaar lang 70% van het salaris (met een maximum) door te betalen. Ook als de werknemer niet kan werken door een omstandigheid die in de risicosfeer van de werkgever ligt, zal het loon in het algemeen doorbetaald moeten worden. De werknemer moet dan wel bereid zijn te werken. Als een werknemer het werk slecht verricht is de werkgever toch het volledige loon verschuldigd.
Bruto-netto
Het begrip loon is in Nederland met name in twee fiscale wetten van belang, te weten de Wet op de loonbelasting 1964 en de Wet inkomensbelasting. Over het brutoloon dat vermeld staat in de arbeidsovereenkomst moeten werknemers nog belastingen en heffingen betalen, zoals pensioenpremie, premies volksverzekering, loonheffing, enzovoort. Wat je daadwerkelijk op je bankrekening gestort krijgt, is na deze inhoudingen een stuk minder (het nettoloon).
