Tijdens de woelige periode van mei 1968, werd ‘dé foto van Ché met de baret’ een symbool voor de studentenrevoluties over heel de wereld. En ook vandaag de dag is Ché Guevara een echte hype. Nog steeds worden er T-shirts en posters verkocht met hét embleem van de revolutie. Op het plein van de Revolutie in Havana werd er een gigantisch portret van Ernesto Ché Guevara aangebracht, dat een volledige gevel van een overheidsgebouw bedekt.
Ernesto "Ché" Guevara
Ernesto Ché Guevara werd op 14 juni 1928 geboren in Rosario, één van de grootste steden van Argentinië. Zijn familie was van adellijke afkomst en behoordde tot de gegoede middenklasse. Het gezin Guevara was echter sterk gekant tegen de grote dictator Juan Peron. Enkele jaren later verhuisde het gezin, voor Ernesto’s gezondheid, naar het veel drogere Córdoba. De kleine Ché droomde ervan om sportman te worden, maar door zijn veelvuldige astma-aanvallen kwam hier niets van terecht. Zijn ziekte zorgde er wel voor dat hij veel boeken las. Ché was heel geïnteresseerd in de bibliotheek van zijn vader en op zijn zestiende had hij zowel Marx, Freud als Engels al verslonden. De jonge Guevara studeerde aan de Buenos Aires University; eerst behaalde hij een diploma in de archeologie en in 1952 studeerde hij af als dermatoloog. Ché nam haast aan geen enkele revolutionaire studentenopstand deel.
Beginnend revolutionair
Nadat hij de schoolbanken voorgoed achter zich had gelaten, maakte hij samen met zijn boezemvriend Alberto Granada een lange reis door Midden- en Zuid-Amerika en Miami. Deze avontuurlijke reis veranderde zijn leven zeer grondig en hij raakte er hoe langer hoe meer van overtuigd dat hij nooit deel zou worden van de middenklasse. Zijn uitspraak "…op een afbeelding van de betreurde Stalin heb ik gezworen niet te zullen rusten vooraleer de kapitalistische octopussen vernietigd zijn" luidde het begin van zijn revolutionaire periode in. In Peru leerde Ché zijn toekomstige vrouw Hilda Galdea kennen. Twee jaar later, tijdens zijn verblijf in Guatemala, werd er een coup gepleegd op de regering van Jacobo Arbenz en Ché raakte betrokken bij de plaatselijke oppositiepartij. Ernesto schreef zich in bij de militaire jongerenbrigade en gaf zich op als vrijwilliger voor de medische hulpdiensten. Na het aftreden van Arbenz moest Guevara echter het land verlaten en hij vluchtte naar Mexico, waar hij in 1955 Fidel en Raoul Castro ontmoette. Deze ontmoeting zou zijn verdere leven bepalen. Fidel Castro en zijn aanhangers waren uit Cuba gevlucht na een mislukte staatsgreep op 26 juli 1953. Zij kregen amnestie van de dictator Fulgencio Batista, die het maffia regime op Cuba ten dienste van Amerika leidde en zij werden vrijgelaten op moederdag als een daad van ‘goede wil’.
Een baret met een ster
Fidel en Ché waren qua persoonlijkheid elkaars tegengestelde en complement. De impulsieve Castro, die steeds in het middelpunt van de belangstelling wou staan en de afwachtende Guevara, als waarnemer van op een afstand. In 1955 traden Ernesto en Hilda in het huwelijk; hun dochtertje Hildita werd nog datzelfde jaar geboren. Niet lang daarna vertrok Ché met de gebroeders Castro aan boord van een oud jacht naar Cuba. De ‘Granma’ had de harde kern van de toekomstige guerillabeweging aan boord. Het begin van de Cubaanse revolutie werd op 2 december 1956 ingeluid met het aanmeren van de Granma nabij de bergen van de Sierra Maestra. Doordat het schip kort daarvoor een zware storm te verduren had gekregen, waren er slechts weinig overlevenden. Deze mannen gingen in Cuba aan land en startten er, met de steun van de bevolking, de eerste guerrillabeweging. Ché fungeerde eerst voornamelijk als arts; pas later begon hij mee te vechten. Hij werd tot commandant gepromoveerd, wat hem zijn typerende baret met ster opleverde. Ernesto startte ook een eigen radiozender: ‘Radio Rebelde’. Het leven van de guerrillero’s was hard, maar Ché voelde zich daar wel thuis. Hij organiseerde nieuwsuitzendingen op zijn vrije radio-omroep en gaf les. De Cubaanse sigaren waren echter niet goed voor zijn gezondheid. Zijn astma speelde hem danig parten en meer dan eens keek hij de dood in de ogen.
Van huidarts tot minister
Na twee jaar vechten, werden Ché Guevara en zijn vriend Camillo Cienfuegos, tezamen met een honderdtal andere rebellen door Fidel naar Havana gestuurd. Het was tijdens die tocht, dat de guerrillero’s Santa Clara bevrijdden, de tweede grootste stad in Cuba. Een jaar later wisten zij het regime van Batista de kop in te drukken. Op relationeel vlak ging het echter iets minder goed. Nadat ze elkaar al zes jaar niet meer gezien hadden, besloten Ché en Hilda te scheiden. Niet lang daarna huwde hij met zijn tweede vrouw, Aleida March, met wie hij later vier kinderen kreeg. Ernesto was een gelukkig man, die veel tijd en aandacht aan zijn kinderen besteedde. Enkele jaren later maakte hij, als hoofd van een economische delegatie, een drie maanden durende wereldreis, wat voor hem (naar eigen zeggen) een belangrijke politieke, sociale en economische les was. Niet lang daarna werd hij tot minister van industrie benoemd en president van de Nationale Bank van Cuba, waarna hij weer op reis vertrok; deze keer naar een aantal communistische landen in Europa en Azië. Overal was hij even graag gezien…behalve bij de Amerikanen. Zij stelden intussen een suikerrietembargo op, wat de Cubaanse economie nog dieper liet zakken. Begin jaren zestig volgde de definitieve breuk tussen Cuba en Noord-Amerika en een Amerikaanse aanval liet niet lang op zich wachten. De Amerikanen leden een immense nederlaag, maar zelfs met de hulp van Rusland, verslechterde de economische toestand van Cuba zienderogen.
Een rebel en een God
Hoe meer Ché zich inspande voor de Cubaanse bevolking – hij zorgde voor onderwijs en voerde het vrijwilligerswerk in – hoe meer hij als een God aanzien werd. Hij had een nieuwe mens voor ogen, een mens vol arbeidsvreugde, met ethische instellingen zonder enige materiële voldoening en morele verplichtingen. Veel hooggeplaatste personen, veel toppolitici in Latijns-Amerika wilden hem wel volgen, maar de Europese en Russische communisten lieten het afweten. Onder druk van de Russen kreeg de suikerproductie weer de hoogste prioriteit. In december 1964 sprak Ché de Verenigde Naties toe met betrekking tot de gewapende strijd als de enige weg om nationaal socialisme te realiseren. De context waarin hij werkte en vocht was niet zoals de onze. Het was de periode van de koude oorlog en de dekolonisatie. In april 1965 vertrok hij naar Kongo om er de aanhangers van de vermoorde president Lumumba te ondersteunen. Deze Afrikaanse vrijheidsstrijders hadden echter een geheel andere manier van denken en werken. Totaal gedemotiveerd door de Kongolese onverschilligheid, vertrok Ché enkele maanden later naar Tanzania en van daaruit naar Praag. Hij had echter zijn hart verloren aan Kongo en alvorens opnieuw naar Afrika te vertrekken, keerde hij nog éénmaal terug naar Cuba; ditmaal om al zijn officiële posities en zelfs zijn Cubaanse nationaliteit op te geven. Ché schreef een afscheidsbrief voor Cuba, die pas na zijn dood mocht worden voorgelezen. Doch onder druk van zowel het Cubaanse volk, Rusland als Amerika, was Fidel Castro verplicht hem kort na Ché’s vertrek voor te lezen.
Nederlaag in Bolivië
Ernesto had echter heimwee naar de revolutie en in november 1966 kwam hij met zijn rebellenbende in Bolivië aan. Het was de bedoeling een communistische guerrillabeweging te organiseren, waar zij wonderwel in slaagden. Zij wierpen het Boliviaanse leger omver in een eerste, onverwachte veldslag. De Boliviaanse overheid riep daarop nog meer Amerikaanse hulp in. Ché verdeelde zijn guerrillero’s in twee groepen. De ene groep werd door het leger uit de weg geruimd; de andere groep verraadde hem. Zij vertelden de Bolivianen alles over Ché en zijn guerrillero’s en op 8 oktober 1967 werd Guevara tijdens de veldslag van Quebrada de Yuro gevangen genomen door het Boliviaanse leger in een door de CIA geleide en gesteunde operatie. De Cubanen probeerden hem vrij te krijgen, maar de Boliviaanse overheid besliste dat hij geëxecuteerd moest worden. Officieel werd het verhaal verspreid dat Ché was overleden aan zijn verwondingen van de veldslag. De precieze omstandigheden van zijn dood zijn erg mistig en onduidelijk. Het is pas in 1997 dat zijn skelet werd teruggevonden, in een massagraf in Vallegrande in Bolivië.
Deze biografie heb ik geschreven als opdracht voor een schrijfcursus
