Kerstmis is een christelijke feestdag waarop de geboorte van Jezus Christus gevierd wordt. Het geboortefeest valt op een vaste datum: 25 december. Dit is echter niet altijd zo geweest. Hoe ging het er vroeger aan toe?
In de eerste eeuwen na Christus werd de geboorte van Jezus Christus helemaal niet gevierd. In die tijd vonden sommige volkeren, o.a. de Joden, het vieren van verjaardagen een verwerpelijke gewoonte. Een geboorte werd gezien als iets ‘vies’ en dat moest zeker niet gevierd worden.
De Romeinen zagen het vieren van een verjaardag als een eerbetoon aan de jarige en omdat er steeds meer Romeinen tot christenen bekeerd werden, werd het vieren van verjaardagen steeds gewoner. In 221 na Christus kwam ene Julius Africanus met het voorstel om op 25 december de geboorte van Jezus te herdenken. Deze Julius Africanus was een belangrijke Romeinse legerofficier die tot het christendom bekeerd was. Vóór zijn bekering was hij een aanbidder van de zonnegod Mitras. Op 25 december werd de geboorte van Mitras gevierd als ‘het feest van de onoverwinnelijke zon’. Julius vond het vieren van de geboorte van Christus wel een goede tegenhanger. Maar veel bisschoppen waren het daar niet mee eens en het voorstel van Julius werd afgewezen.
Het idee om de geboorte van Christus te vieren werd echter wel overgenomen en een tijdlang werd het kerstfeest door verschillende volkeren en bevolkingsgroepen op verschillende dagen gevierd. Rond het jaar 300 kwam men tot de conclusie dat er een vaste datum voor alle christenen moest gelden. Er waren in die tijd drie data die een goede kans maakten en waar de bisschoppen onderling vele jaren over ruzieden:
- Het al eerder door Julius Africanus voorgestelde 25 december;
- Een andere al bekende feestdag, namelijk 6 januari;
- Of samenvallend met het steeds verschuivende Chanukka (het Joodse lichtfeest).
In 354 werd de knoop doorgehakt door Paus Liberius die besloot dat op 25 december een speciale kerstmis moest worden gehouden ter herdenking van de geboorte van Jezus Christus. Niet iedereen gehoorzaamde de paus; zo werd in Egypte nog heel lang kerst op 20 mei gevierd. Ook de oost Orthodoxe kerk wilde zich niet houden aan het decreet van de paus en tot op de dag van vandaag wordt door de orthodoxe christenen in Oost-Europa kerst op 6 januari gevierd.
Uit bovenstaande blijkt wel hoe lastig het was om de geboortedag van Christus te bepalen. Immers, als men die geboortedag goed had kunnen berekenen, was men het veel sneller eens geweest over het stellen van een datum. Onder andere het gebruik van verschillende kalenders door de verschillende volkeren maakte het lastig om een goede berekening te maken.
De laatste jaren zijn er enkele goede onderzoeken geweest naar de mogelijke geboortedatum van Jezus en veel onderzoekers zijn het er nu over eens dat dit ergens in de tweede helft van augustus of begin september geweest moet zijn.
Het huidige kerstfeest is doorspekt met elementen uit de midwinterfeesten van oude heidense volkeren; hoe zou kerst eruit gezien hebben als meteen duidelijk was geweest dat Christus niet in de winter geboren was?
